Şeyhülislam İsmail Efendi Camii; İstanbul Suriçi Fatih Çarşamba Manyasizade Caddesinde 1725 tarihinde Şeyhülislam İsmail Efendi tarafından inşa ettirilmiştir. Cami beyti şerifin ebadına göre yapılmıştır. Cami iki katlı olarak Şeyhülislam Ebu İshak İsmail Efendi, kendi evinin yerine 1723-1725 yıllarında inşa edilmiştir. Caminin eni, boyu ve yüksekliği bakımından Kabe yani Beyti Şerif ölçülerine göre yapılmıştır. 1894 depreminde büyük hasar gören cami, uzun süre harabe halinde kalmıştır. 1952 yılında Vakıflar idaresi kontrolünde halk bağışlarıyla yeniden inşa edilmiştir. Bu yenileme sırasında son cemaat yerinin yanına, harim büyüklüğünde betonarme bir bina yapılmıştır. Bu yapılan ek bina ile yapı genişletilmiştir. Eski şadırvanın yerine de bugünkü mermer hazneli, sekiz sütunlu ve barok kabartmalı şadırvan yapılmıştır. Binanın altına cadde tarafında dükkanlar ilave edilmiştir. 1988 yılında son cemaat yerinin arkasına betonarme iki katlı bir alan daha inşa edilerek ibadet mekanı büyütülmüştür. Bina fevkani tarzdadır.
CAMÄ°NÄ°N BANÄ°SÄ°
Şeyhülislam Ebu İshak İsmail Efendi, Rumeli kadılarından Alanyalı İbrahim Efendi’nin oğludur. 1645 tarihinde doğmuştur. Askeri ve dini görevleri sonrasında 1715 yılında Şeyhülislam olmuştur. Nakşibendi tarikatine mensup olan İsmail Efendi 1725 yılında vefat etmiş ve caminin haziresine gömülmüştür. Hazirede İsmail Efendi’nin büyük oğlu İshak Efendi ve küçük oğlu Şeyhülislam Mehmet İshal Efendide medfundur.
MÄ°MARÄ° YAPI
Kareye yakın planlı caminin bütün duvarları kesme taş ve tuğla ile örülmüştür. Caddedeki, kemerli kapıdan geçilerek avluya girilmektedir. Avludan merdivenle beş gözlü, üzeri beş kubbeli son cemaat yerine girilmektedir. Burada sağ ve sol duvara birer mihrap inşa edilmiştir. Son cemaat yerinden harime geçilen kapının üzerinde on sekiz mısralık kitabe görülür. Harimin üzeri yüksek kasnağa oturtulmuş büyük kubbe, onun sağ ve soluna üçer küçük kubbe ile örtülmüştür. Harimin üç tarafını, sekiz mermer sütun üzerindeki ahşap kadınlar mahfili kuşatmıştır. Bu sütunlar devşirme malzeme olduğu için farklı ebatlardadır. Ana kubbeyi taşıyan sekiz sütunda bu mahfillere oturmaktadır. Kubbe sistemini taşıyan sütunlar mahfil sütunlarına oturmaktadır. Alçıdan olan mihrap, 1989 yılında siyah mermer şeritlerle yeniden yapılmıştır. Minber tamamen mermerden, mihrap duvarına oturmuş olan vaaz kürsüsü ahşaptandır. Sağ ve sol duvarlarda alt ve üst olarak iki sıra iki pencere bulunmaktadır. Müezzin mahfili ise son cemaat yerindedir. Camide bin beş yüz kişi namaz kılabilmektedir.
Caminin sağ tarafında kalan minare kesme taştan örülmüştür. Minare tek şerefelidir. Minare kapısı kadınlar mahfilindedir. Caminin kuzeyinde bulunan ve cephesi dışa taşkın olan Sıbyan mektebi günümüzde misafirhane olarak kullanılmaktadır. 1748 tarihinde Şeyhülislam Esat Efendi’nin yaptırdığı medrese bugün kuran kursu olarak kullanılmaktadır. Avlunun arkasında ise Darülhadis binası bulunmaktadır. Yapı 1952 yılında aslına uygun olarak tamir edilmiştir. Ağa kapısına açılan avlu kapısında hazire bulunmaktadır. Burada birçok Şeyhülislama ait mezarlar bulunmaktadır.
Camiler
