Saçlı Abdülkadir Camisi; İstanbul Surdışı Eyüp meydanında Kalender caddesi üzerinde 1537 yılında Şeyhi namıyla tanınan Kanuni Sultan Süleyman dönemi Şeyhülislamı Abdülkadir Efendi tarafından inşa ettirilmiştir. 1957 yılında açılan Eyüp Edirnekapı bulvarının tam karşısındadır. Eyüp Meydanı düzenlenirken sol taraftaki Eski Kavaflar Sokağı kaldırıldığı için cami köşe başında kalmıştır. Camiin inşasından evvel bu alana Abdülkadir Efendinin babası Şeyh Halim Efendi gömülmüştür. Daha sonra 1537 tarihinde fevkani olarak bu mescit yapılmıştır. Esas mescit, şimdiki kemerli avlu kapısının sağ tarafındaki iki katlı bina olup 1538 tarihlerinde yaptırılmıştır. Daha önceleri alt katta türbe, üst katta ise ibadet sahnı bulunmaktadır. Türbede üç kabir mevcuttur. Birincisi Şeyh Abdürrahim Efendi’ye ikinci ise oğlu ve mescidin banisi Şeyhülislam Saçlı Abdülkadir Efendi’ye aittir. Türbe kapısı üzerindeki kitabesi bugün mevcut değildir. Yeri boştur. Mescit ve türbe kesme taştandır. Çatı ve ara bölme 1957 tarihinde çökme tehlikesi geçirdiğinden yıktırılmıştır. Bu tarihe kadar türbede harap bir durumda olan sandukalar bulunuyordu. Bugün sadece kaideleri kalmıştır. Türbenin Kalenderhane Caddesi’ne açılan bir kapısı vardır. Şimdiki Saçlı Abdülkadir Efendi Mescidi ile anılan mabet, eski Abdülkadir Efendi Mescidi’nin sol ilerisindedir.
HOCA SADETTIN EFENDÄ°
Yavuz Sultan Selim’in nedimi Hasan Can’ın oğludur. 1536 yılında doğdu. Müderris olan Hoca Sadettin Efendi Haziran 1573 yılında Sultan III.Murat’a muallim oldu. Sultan III.Murat tahta geçtiğinde de ona Hace-i Sultani ünvanını ihsan buyurdu. 1594 yılında padişah vefat etmesine rağmen görevinde kaldı. Bu dönemde Şeyhülislamlık görevini de üstlendi.1598 yılında Ayasofya Camisinde vefat etti. Mezarı Darülkurra’nın sol tarafında hazirededir. Hoca Sadettin Efendi’nin beş oğlu olmuştur. Hepsinin kabri buradadır. Bunlar 1595 tarihinde vefat eden Müderris Mesut Efendi, 1615’de vefat eden Şeyhülislam Şerif Mehmet Çelebi, 1617’de vefat eden Kadıasker Abdülaziz Efendi, 1622’de vefat eden Kadıasker Salih Efendi ve 1625’ de vefat eden Şeyhülislam Mehmet Esat Efendi’dir.
MÄ°MARÄ° YAPI
Burası Şeyhülislam Hoca Sadettin Efendi tarafından Darülkurra olarak yaptırılmıştır. Mescidin haziresinde Hoca Saadettin Efendi medfundur. Hoca Sadettin Efendi 1599 tarihinde vefat ettiğine göre, burasını 1585-1590 tarihlerinde yaptırılmış olmalıdır. Bugün Saçlı Abdülkadir Camii olarak adlandırılan yer Şeyhülislam Hoca Sadettin Efendi Darülkurrası daha sonra oğlu Şeyhülislam Esat Mehmet Efendi tarafından Kastamonulu Şeyh Şaban Efendi’ye tekke olarak kullanılmak üzere verilmiştir. Burası kare planlı olup iki katlıdır. Esas kapısı arka tarafta idi. Kapısına bir taş merdivenle evvela revaklı bir sahanlığa çıkılıyordu. Bu sahanlık alt katın revakı idi. Bugün bu revaklar mevcut değildir. Yanlız sütun kaidelerinin izleri görülmektedir.
Mabet, kurşun kaplı ve tek kubbeli olup, kesme taştan yapılmıştır. Kubbe kasnağında sekiz, altta ise dokuz penceresi vardır. Pencereler kalın payeler arasında bulunmaktadır. Kubbe on payeye ve köşe tromplarına oturmuştur. Kıble tarafındaki pencere kapatılarak mihrap haline getirilmiştir. Minberi ahşaptır Kubbe göbeği Ayeti kerime ile nakışlıdır. Yapının minaresi yoktur.
Camiler
