Bali Paşa Camii; İstanbul Suriçi Fatih Bali Paşa Caddesi ile Hoca Efendi sokağı kesiştiği yapı adasında 1494 – 1505 tarihlerinde Sultan II.Beyazıt döneminde vezirlik yapmış ve padişaha damat olmuş olan Bali Paşa tarafından yaptırılmıştır. Bali Paşa inşaat sırasında vefat ettiği için camii hanımı Hüma Hatun tarafından tamamlanmıştır. Hüma Hatun tarafından tamamlatıldığı için bazı kaynaklarda camiinin ası Hüma Hanım Camisi olarak geçer. Bu konu caminin kitabesinde yer alır. Camii kesme taştan inşa edilmiş olup minaresi klasik olarak camii girişinin sağındadır. Camii son yüzyılda yangın geçirdiği için 1935 ve 1958 yıllarında restore edilmiştir. Camiinin mimarının Mimar Ali olduğu konusunda rivayetler bulunmaktadır, ancak caminin biraz ötesindeki Hüsrev Paşa Türbesi bir Mimar Sinan yapısıdır.
Camii plan olarak tek kubbeli ve kare planlıdır. Kare plandan kubbenin dairesel kasnağına geçiş pandantiflidir. Son cemaat yeri altı sütuna dayanan beş kubbelidir. Son cemaat yeri planda en olarak camii hariminden daha geniştir. Bundan dolayı, son cemaat yeri yapının sağında ve solunda birer çıkıntı yapmıştır. Caminin alan olarak bir avlusu yoktur. Sokaktan camiyi çevreleyen ihata duvarından bahçeye girdiğinizde karşınıza Caminin son cemaat yeri çıkar. Caminin kıble ana giriş kapısı Hoca Efendi Sokağı'ndadır ve solunda Battal Gazi Sokağı, sağında Balı Paşa Caddesi yer almaktadır. Kare planlı cami 900 metrekare bir alanda, dış duvarlarla çevrilidir. 2007'de tamir ve bakımı yapılarak, Şubat 2008'de ibadete açılmıştır. Son cemaat yeri alınlığında imar tarihi 1494 yazmaktadır. Giriş kapısının sağındaki yeni harfli kitabede ise caminin Hüma Hatun tarafından imar edildiği yazılıdır.
Tezkiretül Bünyan ve Tezkiretül Mimarin adlı temel kitaplara göre caminin mimarı Mimar Sinan'dır. Ama bu tarihsel olarak imkansızdır. Asıl cami üç dört büyük deprem geçirerek kısmi olarak yıkılmış, 1935 yılında Ekrem Hakkı Ayverdi tarafından ve son olarak 2007 yılında Vakıflar ihalesince tamir edilmiştir.
Beyaz taş tuğla dış duvarların içinde giriş ve sağ taraf boydan boya ağaçlıklı bahçedir. Girişteki sağlı sollu bu bahçeliğin önünde sekiz tane büyük çam bulunur ve daha alçak bir duvarla bu bölümden ayrılır. Sağ taraftaki alan daha geniştir ve yan tarafı musalla taşı ile cenaze namazı kılınan yere ayrılır. Sol tarafta sekizgen kurşun çatının altındaki ahşap sekiz sütunla mermer bir şadırvanı örter. Şadırvanın arkasında hazire, önünde tuvaletler bulunmaktadır. Bahçeden sonra gelen iç avluya belediye oturma parkları konmuş, yerler arnavut kaldırımı taşlarıyla örülmüştür.
Son cemaat yeri girişine sağlı sollu göz raflı ayakkabılık konulmuştur. Yerden bir metre kadar yükseklikteki son cemaat yeri sol taraf mahfil girişi alınlığında bir vakfiye beyaz mermer üzerine beyaz hurufatlıdır. Caminin ibadet mekanına giriş kapısından girince klasik geniş çemberli şamdan göze çarpar. Sağ ve solda, içe yapılmış payandalar üçer bölüm teşkil eder ve bunların üstünde ahşap parmaklıklı mahfil balkonu bulunur. Kubbe ve çevresi ayet ve hadislerle yazılıdır. Dört tarafta ortada bir büyük pencere ve yanlarında yuvarlak iki küçük pencere vardır. Payandası dışarı verilmiş mihrabın üstünde iki büyük işlemeli pencere bulunmaktadır. Minber, mihraba yakındır. Pencereler dışarıdan ve içerden parmaklıklıdır, üst pencereler ise örme işli sabit parmaklıklıdır. Sol tarafta bir kuş evi yapılmıştır.
Camiler
