Divanyolu Koca Sinan Paşa Külliyesi

Koca Sinan Paşa; Osmanlı padişahları Sultan III. Murat ve Sultan III. Mehmet'in saltanat dönemlerinde 5 defa olmak üzere toplam 8 yıl 5 ay sadrazamlık yapmış önemli bir komutandır. Dört padişahın döneminde çeşitli görevlerde bulunmuş olan Sinan Paşa Kanuni Sultan Süleyman'ın çeşnigir başısı iken önce Malatya Sancakbeyi olarak saraydan çıktı ve ardından Erzurum ve Halep Beylerbeyliği görevlerinde bulundu. Sultan II. Selim devrinde, Mısır Beylerbeyi ve daha sonra Kubbealtı veziri iken Yemen ve Tunus'u Osmanlı topraklarına kazandırarak Yemen Fatihi ve Tunus Fatihi unvanlarını kazanan Sinan Paşa, Sultan III. Murat devrinde İran'a karşı açılan savaşta önce doğu seferi serdarlığına hemen akabinde 1580 yılında sadrazamlığa getirildi.

Sinan Paşa, Osmanlı tarihinin en kudretli sadrazamlarından biridir. Devrin tarihçileri, 1593'te Sinan Paşa'nın sadaretinde Osmanlı Devleti'ni 13 yıl uğraştıracak olan ve devleti büyük bunalımlara sokacak olan Avusturya ile uzun savaş'ın açılmasından, Viyana fatihi olma iddiası nedeniyle Sinan Paşa'yı sorumlu tutarlar. Rakipleri Lala Mustafa Paşa ve Ferhat Paşa ile olan iktidar mücadelesi döneme damgasını vurmuştur. Ferhat Paşa ile olan çekişmeleri sipahi ve yeniçerilerin karşılıklı ayaklanmalarına yol açıp bir kargaşa dönemi başlatmıştır.

Öldüğünde terekesinde 600 bin altın, milyonlarca gümüş akça, sandık sandık mücevherat, 600 samur kürk tespit edilmiştir. Ülkenin birçok yerinde yaptırdığı camiler yanında üç medrese ve bir mimarlık şaheseri olan Sinan Paşa Köşkü'nü yaptırmıştır. Koca Sinan Paşa'ya ait tüm evraklar bu gün Topkapı Sarayı'nda Sinan Paşa Arşivi'nde toplu olarak saklanmaktadır.

Koca Sinan Paşa Külliyesindeki yapılar kesme taş işçiliği ile zarif bir şekilde inşa edilmiştir. Pencerelerde dövme demir şebekeler bulunmaktadır. İki yolun kesiştiği noktaya, yani arazinin sivrileştiği noktaya sebil konumlanmıştır. Külliyenin etrafı pencereleri olan bir ihata duvarı ile çevrilmiştir. Külliyeye Divanyolu Caddesinden basık kemerli bir kapı ile girilir.

Hadikatü-l Cevami'de buradaki medrese bir Darülhadis olarak anlatılır. Medrese dikdörtgen ÅŸeklindeki bir iç avlunun dört yanında on altı medrese hücresi bulunur. Kuzey cephesinde küçük bir taÅŸkınlık bulunan dershane kare planlıdır. Sekizgen kasnaklı ve tromplu kubbesini bir paye ile iki sütunun desteklediÄŸi kemerler taşır. Güney cephesindeki revak ise iki yanda birer kubbe ve ortada bir tonozla örtülüdür. Molla hücreleri kubbeli ve biri avluya, altı üstü daha büyük ikisi dışarıya bakan üçer pencerelidir. Hücrelerin önünde baklavalı  baÅŸlıklara sahip on dört sütunun taşıdığı on sekiz küçük kubbe ile örtülü bir revak ve avlunun ortasında sekiz sütünceli bir ÅŸadırvan yer alır.

Külliyenin en gösterişli birimi olan türbe on altıgen planlı, basık kubbeli ve kapısının önü sundurmalı bir yapıdır. Sundurma beş adet zarif sütünceye oturan kemerler vasıtasıyla taşınmaktadır. Giriş cephesinin dışındaki cepheler alttakiler dikdörtgen biçimli ve sivri kemerli, üsttekiler almaşık kırmızı beyaz taşlarla örülmüş yuvarlak kemerli olan çift sıra pencerelerle hareketlendirilmiştir. Dar saçaklı kubbe eteğinde yapıyı çepeçevre dolanan mukarnaslı bir kuşak ve onun üstünde palmet dizili bir friz göze çarpar. İki mermer lahitle üç ahşap sandukanın bulunduğu türbenin içi ise çok yalın görünümlüdür. Türbenin etrafı ve medrese ile ihata duvarı arasında kalan bahçe 18. Yüzyılda hazire haline getirilmiştir.

Sekizgen planlı sebil mermer bir kaide üzerinde yükselmektedir. Mukarnas başlıklara sahip olan gömme sütunlar sivri kemereleri taşımaktadır. Yola bakan beş su verme açıklığı dökme demirden petek biçimli şebekeli ve bunlara ait mermer alınlıkları ajurludur. Sütun başlıklarının arasına yerleştirilen panolarda sülüs hatla yazılmış on altı mısralık manzum kitabe yer alır. Sebilin geniş saçaklı basık çatısı ve külliyenin bütün kubbeleri kurşun kaplıdır.

1865 Hocapaşa yangınında zarar gören külliye, o zaman onarılmıştır. 1973 yılında ise yeniden restore edilmiştir. 2014 yılında yeniden restore edilmektedir.