Kızıltoprak Esat Toptani Paşa Köşkü; İstanbul Boğazı’nın Anadolu yakasında Kadıköy Kızıltoprak Hasan Amir Sokak üzerinde inşa edilmiştir. Mimarı ve kesin inşa tarihi bilinmemektedir. Köşk ahşap olup tren yoluna yakındır. Sultan II. Abdülhamit’in 1909 tarihinde tahtan hal edilmesi sırasında bir heyet Yıldız Sarayı’na gidip padişahın tahttan indirildiğini kendisine tebliğ etmiştir. Bu kişilerden biri Esat Toptani Paşadır.
Esat Toptani Paşa 1826 yılında Tiran’da doğmuştur. 1876 yılında ilan edilen 1. Meşrutiyet’in 19 Mart 1877’de açılan Osmanlı Mebuslar Meclisi’nin 141 üyesinden biridir. Arnavutluk temsilcisi Esat Toptani Paşa, İstanbul’da Fatma Şadiye Hanım ile evlenir. Paşa 1897 Osmanlı Yunan savaşında Yanya komutanı idi. Sultan II. Abdülhamit tarafından paşalık rütbesi verildi. 1908 Meşrutiyeti sonrasında Draç mebusu oldu. Balkan Savaşında gönüllü redif kuvvetleri komutanlığını yaptı. Daha sonra bağımsız Arnavutluk kralı olmak için uğraşlar verdi. 1918 yılında Arnavutluk’a kral olma mücadelesinde Ahmet Zağa’ya yenilir, Paris’e gider. 1925 yılında bir Arnavut tarafından öldürülür. Kardeşi Gani Toptani, Sultan II. Abdülhamit’in yaverlerinden biriydi
Bu köşk Erzurum Ordu Kumandanı Ali Şefik Paşa tarafından yaptırılmıştır. Ali Şefik Paşa eşinin ölümünden sonra bu köşkü satıp ayrılmıştır. Fatma Şadiye Hanım ile evlenen Esat Toptani Paşa bu köşkü yazlık olarak kullanır. Esat Toptani Paşa Paris’te öldürüldükten sonra bu köşkte Fatma Hanımın kardeşi Daniş Bey ve eşi Fransız bir hanım yaşamıştır. Eşi Fatma Hanım Cumhuriyet sonrası yurda gelmiştir. Çocukları yoktur. Fatma Şadiye Hanım, Kahya sokaktaki başka bir eve taşınır. Öğretmenleri çok sever. 1949 yılında zamanın valisi Fahrettin Kerim Gökay’a köşk hakkında düşüncesini açar. 1960’da mülkiyeti Mal Müdürlüğü’ne olmak üzere, muallimlere dinleme yurdu olan köşkte 1980 yılında Emekli Öğretmenler Derneği genel merkezi faaliyete başlar. 1992 yılında öğretmen evi halini alır ve günümüzde de eğitimcilerin dinlenme mekanı olarak işlevini sürdürür. Köşkün güncel fotoğrafları Özgül Karadeniz tarafından çekilmiştir.
Anadolu Yakası Köşkleri
