Erenköy Kabasakal Mehmet Paşa Köşkü; İstanbul Boğazı’nın Anadolu yakası Kadıköy Erenköy Şemsettin Günaltay Caddesi ile Tüccarbaşı Sokağın kesiştiği yapı adasında üç ayrı binadan oluşan köşk Kabasakal Mehmet Paşa tarafından inşa edilmiştir. Yapanın kesin inşa tarihi ve mimarı bilinmemektedir. Kabasakal Mehmet Paşa Sultan II. Abdülhamit döneminde baş hafiye olarak görev yapmıştır. Kabasakal Mehmet Paşa cüsse olarak iri yarı bir şahısmış. Ayrıca göğsüne kadar gelen sakallarından dolayı kabasakal ünvanını almıştır. Sultan II. Abdülhamit döneminde süvari feriki rütbesine sahip bir subaydı. İkinci Meşrutiyet'in ilanı üzerine Bursa'da oturmaya zorunlu kılındı. Önce Mudanya'da kaldı, sonra Bursa'ya ve oradan da Orhaneli’ne geçti. Burada 31 Mart olayının önemli figürlerinden olarak bilinen Derviş Vahdeti'nin yakın arkadaşı ilçe kadısı ve halktan birkaç kişi ile birlikte İttihadı Muhammedi Cemiyeti’nin şubesini kurdu. Ancak herhangi bir etkinlik sağlayamadan 31 Mart Olayı bastırılınca tutuklanarak İstanbul'a gönderildi. Divanı Harb-i Örfi'de yargılandı ve 14 Haziran 1909'da ölüme mahkûm edildi.
Kabasakal Mehmet Paşa asılınca varisleri tarafından bu köşk satıldı. Bu köşkün tüm inşaat malzemeleri Avrupa’dan ithal edilmişti. Bu ithalatı yapan Ermeni tüccar Tomik Gezeryan bu malzemeleri ithal etmişti. Köşkü de Gezeryan satın aldı. Tomik Gezeryan’ın Karaköy’de inşaat malzemeleri satan bir dükkanı vardı. Bu iş yerinden dolayı lakabı Keseryan idi. Kendisi kışları Şişli’de yazları ise bu köşkte otururdu. Cumhuriyet döneminde varlık Vergisi çıkınca Gezeryan bu köşkü sattı ve yurt dışına yerleşti. Bu köşk uzun yıllar harap halde kaldı. Kabasal Mehmet Paşa Köşkü üç yapıdan oluşmaktadır. Ortadaki yapı Harem olarak inşa edilmiştir. Ortadaki harem binasının iki yanında daha alçak ve daha az yüksek olan yapılardan biri selamlık bölümüdür. Yapının aslı sarı renkli idi. Bu gün bu köşk mavi renge boyanmıştır. Ana yapının girişinin üstünde balkon bulunmaktadır. Bu balkonda kullanılan ahşap parapetler dantel gibi işlenmiştir. Giriş katında ve üst katta cephede ahşap firizler bulunur.
Fıskiyeli havuzları, süslü kameryesi olan selamlık binasının bahçesinde asırlık bir çınar bulunmaktadır. Bu ağaç Kabasakal Mehmet Paşa döneminden kalmıştır. İkinci kattaki oval cumbasıyla, geniş saçakları, biblo güzelliği ile selamlık yapısı inşa edilmiştir. Bu selamlık yapısının dört yüzünde arap hatlarıyla şu cümleler bulunur. Cumbanın pencere alınlığında ‘’Ya malik el mülk’’ bu mülkün esas sahibi yazısı durmaktadır. Diğer üç tarafta ‘’tevekkeltü Alellah’’ Allaha sığındım. ‘’Maşallahü Teala’’ Allahın dediği olur. ‘’İhfazakellahü fid-dareyn Allah seni her iki cihanda korusun cümleleri bulunur. Her ikisi de iki katlı ve ahşap olan harem ve selamlığın arasında bulunan üçüncü köşk Tomik Gezeryan tarafından kız kardeşi için yaptırılmıştır. Şimdilerde Kabasakal Mehmet Paşa tarafından yapılmış olan köşk yapılarından harem olan yapı anaokulu olarak kullanılmaktadır. Selamlık yapısı ise özel konuttur. Her iki yapı arasındaki kısım ise bakımsız olarak durmaktadır. Köşkün güncel fotoğrafları Özgül Karadeniz tarafından çekilmiştir.
Anadolu Yakası Köşkleri
