Süleymaniye Evvel ve Sani Medreseleri; İstanbul Suriçi Süleymaniye külliyesini meydana getiren yapılar topluluğundan ikisidir. Süleymaniye külliyesinin içinden geçen Prof.Sıddık Sami Onar Caddesi ile Kanuni Medreseleri Sokak arasında kalan yapı adasında inşa edilmişlerdir. Bu yapılar onuncu Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman tarafından dönemin mimarı Mimar Sinan’a yaptırılmıştır. Külliye; cami, medrese, sıbyan mektebi, hamam, türbeler, darülşifa, tabhane, kervansaray, hazire, şadırvan, kütüphane, tıp medresesi, darülkurra ve darülhadisten meydana gelir. Cami 1557 yılında diğer külliye yapıları 1559 tarihinde tamamlanmıştır. Süleymaniye Medreseleri Osmanlı eğitim düzeninin en yüksek eğitim kurumlarıdır. Bu konu ile ilgili vakfiyede medresede görev yapacak ilim adamlarının vasıfları açıkça yazılmıştır. Kanuni Sultan Süleyman ordusunun mühendis ve doktor ihtiyacının yanı sıra eğitim ve bilim için bu medreseleri yaptırmıştır. Bunlardan Darü’l-Hadis Müderrisliğine daha önce Bağdat kadılığı yapan ünlü alim Molla Yahya Bin Mureddin’i getirmiştir. Onun yanı sıra devrin ulemasından Kadızade Şemsettin Ahmet, Mimarzade Musluhiddin Mustafa, Karahisarlı Şeyh Mehmet Efendi de burada ders vermiştir. Tetüme Medresesinde Süleymaniye medreselerinde yüksek tahsillerini yapacak için de olanak sağlamıştır.
Süleymaniye Medresesinin yapımı ile birlikte o zamana kadar devrin ünlü kültür yuvarlarından Fatih Medreseleri ikinci planda kalmıştır. 17. yüzyılda Süleymaniye Medreselerinde yapılan düzenleme ile burası 12 dereceye kadar yükseltilmiş ve bu düzen Osmanlıların son zamanına kadar sürmüştür. Süleymaniye Medreselerindeki eğitim İptidai’den başlayarak eğitimin en yüksek derecesi olan Darü’l-Hadis’le son bulmuştur. İlk açılışında bu medreselere Şah Muhammet Efendi ve Ali Çelebi’nin müderris olduğu bilinmektedir. Evvel ve Sani Medreseleri külliyenin güney batısındadır. Bu iki medrese plan şeması olarak birbirinin aynıdır. Hatta simetrik inşa edilmiştir. İki medrese arasında Ayşe Kadın Hamamı sokağı bulunmaktadır. Bu iki medresenin de giriş kapıları Ayşe kadın sokağınadır.
Girişten önce bir ön avluya girilir. Burada Medrese avlusuna geçilir. Medreseler kare planlı bir avlu etrafına U formunda inşa edilmiştir. Avlu etrafında avludan revakla ayrılmış 22 adet medrese hücresi bulunur. Bütün hücreler ocaklı ve kubbelidir. Dershane ve Mescit tam güneye bakmakla beraber kare olarak tasarlanmış ve kubbelidir. Medrese yapısı iki katlıdır. Camiye bakan yönde alt kısımda dükkanlar bulunur. Bu dükkanlar maalesef Vakfa ait olması lazımken sonradan mülkiyetleri satılmıştır. Bu bölüm almaşık malzeme ile inşa edilmiştir. Buna karşın ikinci Medrese katı kesme taştan inşa edilmiştir. 1914 yılında yapılan teftişte medresede 20 öğrenci sayılmıştır. Bu yapılar bugün Süleymaniye yazma eserler kütüphanesi olarak hizmet vermektedir.
Medreseler
