Mahmut Paşa Medresesi; İstanbul Suriçi Nuruosmaniye Yavuz Adem Sokak, Mahmut Paşa Mahkemesi sokak, Mengene sokak, şeref Efendi sokaklar arasındaki yapı adasında Mahmut Paşa Külliyesinin bir yapısı olarak 1473 tarihinde inşa edilmiştir. Külliye, medrese, cami, mektep, tabhane, türbe ve çeşmeden meydana gelmektedir. Medrese caminin karşında konumlandırılmıştır. Osmanlı klasik döneminin en meşhur devlet adamlarından biri olan Mahmut Paşa-ı Veli diye bilinen Mahmut Paşa medresenin banisidir. Fatih Sultan Mehmet dönemi Sadrazamlarından olan Mahmut Paşa devşirme olup 1454 tarihinde vezir daha sonrada Sadrazamlığa getirilen Paşa seferlere katılmıştır. Fetihlerde bulunmuş bir devlet adamıdır. Şairleri, ilim ve sanat erbabını daima korumuş olan Paşa kendisinin de Adni isimli bir divanı vardır. 1474’te ölmüştür. Yaptırdığı külliyenin içinde, caminin kıble duvarı tarafında kalan türbede medfundur.Mahmut Paşa Külliyesi’nin mimarı Atik Sinan’dır. Azatlı Sinan olarak bilinen bu zat, Fatih Külliyesi dahil bir çok esere imza atmıştır. 1473 tarihinde tamamlanan medrese, İstanbul’un fethi sonrası yapılmış en eski ve en önemli eserlerden biridir. Medrese 18 hücreli olarak inşa edilmiş olup bugün sadece Dershane binası kalmıştır. Vakfiyesinden anlaşılacağı üzere 15 talebenin medresede öğrenim göreceği öngörülmüştür. 1792 tarihinde 32, 1869 tarihinde 68, 1914 tarihinde 44 talebe olduğu tespit edilmiştir. Medrese 1753 yılındaki yangın sırasında büyük bir kısmı yanmıştır. Daha sonra birçok onarım geçiren yapının büyük bir kısmı Mahmutpaşa İlköğretim Okulunun da kalmıştır. Kare şeklindeki dershane sivri kemerli kesme taştan kubbeli olarak inşa edilmiştir.
Medreseler
