Gazi Atik Ali Paşa Medresesi; İstanbul Suriçi Çemberlitaş Divanyolu üzerinde 1497 tarihinde Ali Paşa tarafından yaptırılan Külliyenin bugüne ulaşan binalarından biridir. Bugün Çemberlitaş’ta ki tramvay yolunun medrese güneyinde kalmış olup, camii ve sıbyan mektebi yolun kuzeyindedir. Adeta tramvay yolu Külliyenin içinden geçmiştir. Medrese Evkaf Sokağı ve Dönem Sokağı arasında kalmıştır. Bugün Birlik vakfı tarafından kullanılmaktadır. Gazi Atik Ali Paşa Sultan II.Beyazıt döneminde iki defa sadrazamlık yapmıştır. İstanbul Fatih’te bir Camii daha bulunmaktadır. Döneminde bu medrese önemli bir eğitim kurumu olduğu bilinmektedir. Hatta meşhur Şeyhülislam Zembilli Ali Efendi bu medreseden yetişmiştir. Maalesef medresenin mimarı bilinmemektedir. Külliyenin 1509 tarihli bir vakfiyesi bulunmaktadır.
Medreseye bugün Yeniçeriler Caddesi olarak anılan Divanyolu’ndan girilir. Dikdörtgen bir avlunun üç cephesinde odalar ve mekanlar bulunur. Bu mekanlar dershane, mescit ve talebe odalarıdır. Medrese avlusu bugün yol kotunun altında kalmıştır. Orta avlunun etrafında revaklı bir açık koridor bulunur. Bu koridor boyunca mescit, dershane ve 16 öğrenci odası bulunur. Tüm öğrenci odalarında ocak, baca ve kubbelidir. Revakları meydana getiren sütunlar devşirme malzemedendir. Bir de öğrenci odalarının büyüklükleri farklı ebatlardadır. Dershane mescit kare planlı olup kubbelidir.
1880’li yıllarda tramvay yolu yapılırken medresenin öndeki 4 odası yıkılmıştır. Medresedeki öğrenci sayısı yıllara göre farklılık göstermiştir. 1792 yılında 24, 1869 yılında 46, 1914 yılında ise 60 öğrencinin eğitim gördüğü belgelerden anlaşılmaktadır. Bu öğrencilerin ise ancak 25 kişinin burada ikamet ettiği anlatılmaktadır. Bu yapı uzun yıllar öğretmenler birliği olarak hizmet vermiştir.
Medreseler
