Eyüpsultan Şah Sultan Külliyesi Sebili
Şah Sultan Külliyesi Sebili; İstanbul Surdışı Eyüp Haliç sahiline cepheli Yavedut Caddesi ile Zalpaşa caddesi arasında kalan yapı adasında 1800 tarihinde inşa edilmiştir. Eyüp’te bulunan Zal Mahmut Paşa Camii ile yan yanadır. Külliyenin banisi Şah Sultan’dır. Şah Sultan Sultan III. Mustafa’nın kızı ve Sultan III. Selim’in ablasıdır. Külliyenin mimarı İbrahim Kamil Ağa’dır. Külliyenin yerinde evvelden İskender Bey mektebi vardı. Şah Sultan kötü durumdaki mektebi ve bitişiğindeki Nafiz Feyzullah Efendi Konağı’nı yıktırmış ve yerine külliyeyi inşa ettirir. Külliye ana giriş kapısı Yavedut caddesine cephelidir. Ana giriş kapısından külliyeye girince, doğu yönünde türbe ve batı yönünde sebil ve sıbyan mektebi bulunmaktadır. Her iki yanında birer çeşme olan türbe, ve geride kalan bahçe hazire olarak kullanılmıştır.
KÃœLLÄ°YENÄ°N BANÄ°SÄ°

Şah Sultan, Sultan III. Mustafa’nın kızıdır. 1761-1803 yılları arasında yaşamıştır. Hayatı hastalıklarla geçtiği için 42 yaşında vefat etmiştir. Kendi adına yaptırmış olduğu külliyemin türbesinde gömülüdür. Babası devrinde çok küçük yaşta evlilik namzedi yapılmıştır. Bu teşebbüsler şansız bir şekilde son bulmuştur. Amcası Sultan I. Abdülhamit döneminde üçüncü evliliğini Vezir Nişancı Seyyit Mustafa Paşa ile yaptı. Sağlığı bozuk olduğu için eşi ile başta Sivas ili olmak üzere taşra vilayetlerinde yaşayamadı. İstanbul Eyüp’teki sahil sarayında yaşadı. 11.Mart 1803 tarihinde vefat etti.

Külliyenin avlu kapısı yuvarlak kemerlidir. Kemer iki yanda yüzeysel duvar payelerinin üstündeki kademeli profillerden meydana gelen başlıklara oturur. Kapının iki tarafındaki yüksek kaideler üzerindeki yalın başlıkları olan sütünceler kapıya hareket kazandırır. Kapı üzerinde 6 satırlık 12 beyitlik bir kitabe ünlü hattat Yesarizade Mustafa İzzet Efendi tarafından yazılmıştır. Daha yukarda kapının üstü dalgalı bir saçak tarafından örtülür. Kapı dekoratif bir kilit taşına sahip olan bir kemerle avluya açılır. Kemerin üstünde ‘’Cennet anaların ayaklarının altındadır.’’hadisi yazılıdır. Cadde yönünde kapının iki yanında, madeni şebekeli, profil silmeli ve dalgalı hatlı kemerleri olan ikişer pencere bulunmaktadır. Benzerlerine sebilin sağında ve türbenin solunda bulunmaktadır. Pencerelerin araları sathi duvar payeleri ve profilli yatay silmelerle hareketlendirilmiştir. Türbenin her iki yanındaki çeşmeler simetriktir. Üst kısımlarında iki satırlık kitabeleri, oval formlu küçük yalakları ve akantus yapraklı ayna taşları bulunur.

KÃœLLÄ°YENÄ°N SEBÄ°LÄ°

Barok üslubu yansıtan sebil oval planlıdır. Caddeye açılan üç penceresi üç bölüme ayrılmıştır. En altta yaklaşık 110 cm. kadar yükselen sathi duvarlar payecikleri ve profilli yatay silmeleri hareketlendirilmiş kaidesi yer alır. Silme ve duvar payecikleriyle yatay dikdörtgenler meydana gelen kaide kısmı ortalarında beyzi madalyonlara sahip silmeleri akant yapraklarıyla zenginleştirilmiş kartuşlarla bezenmiştir. Etek kısmının üstünde metal şebekeli üç pencere bulunmaktadır. Altışar adet su verme penceresi bulunmasına karşın ortadaki iki pencere diğerlerinden farklıdır. Aralarında sathi duvar payeleri ile sütünceler bulunur. En üstte Sümbülzade Vehbi Efendi’ye ait 4 satırlık kitabe yer alır. Sebili tam yarım daire formunda bir saçak örter. Saçağın altındaki kalem işi bezemeler günümüze ulaşmamıştır. Sebilin kapısı avluya açılmaktadır.

Sebiller

Turan Akýncý Kitaplarý