Mütercim Rüştü Paşa Konağı; İstanbul Suriçi Vefa Caddesine cephesi olarak Mütercim Rüştü Paşa tarafından inşa edilmiştir. Kesin inşa tarihi ve mimarı belli değildir. Şehzabaşı Camii’nin hemen yanındaki yapı adasındadır. Yapı kagirdir. Üç katlı konak Osmanlı konak mimarisi’nin önemli örneklerinden biridir. Yapının iki yanında simetrik olarak öne çıkmıştır. Çıkma şeklindeki bölümlerde dikdörtgen pencereler bulunur. Merkez de ise yuvarlak kemerli pencerelerdir. Yapının çatısı ahşap olup, çatı kiremitle örtülmüştür.
Mehmet Rüşdü 1811 yılında Sinop'un Ayancık ilçesinde doğdu. Sultan II. Mahmut döneminde yeniçerilerin kaldırılması üzerine kurulan Asakir-i Mansure-i Muhammediye Ordusuna katıldı. Arapça, Farsça ve Fransızca öğrendi. Askerlikle ilgili belge ve kitapları Fransızca'dan Türkçeye çevirmekle görevlendirildi. O yüzden Mütercim lakabını aldı. 1851, 1855 ve 1857 yıllarında üç kez seraskerlik yaptı. 1859 tarihinde padişah Abdülmecit tarafından ilk defa olarak sadrazamlık görevine getirildi. Daha sonra 4 değişik padişah döneminde 5 kez sadrazamlık yaptı. Sultan Abdülmecit döneminde bir kere, Sultan Abdülaziz döneminde iki defa, Sultan V.Murat döneminde bir kere, Sultan II. Abdülhamit döneminde bir kere olmak üzere beş defa Sadrazamlık yaptı. En son sadrazamlığı yaşlı ve hasta olduğu bir dönemde gerçekleşmiş, ancak 1 hafta sürmüştür. Bu tarihten sonra Manisa'ya yerleşti. Yaşamının son aylarında Abdülaziz'in öldürülmesiyle suçlanan kişilerin yargılandığı Yıldız mahkemesi davasında adı geçti. Ancak davaya çıkartılmadı. 1882 yılında Manisa'daki çiftliğinde öldü.
Vefa Lisesi, bugün Eminönü Halk Eğitim Merkezi olarak kullanılan binada "Dersaadet İdadi-i Mülkiye-i Şahane" adıyla öğretime başladı. 1881 yılında okul, Maarif Nezareti'nce satın alınan Mütercim Rüştü Paşa'ya ait üç katlı konağa taşındı ve İstanbul'un Türkçe eğitim veren ilk mülkiye idadisi olarak eğitim ve öğretime devam etti. Bu arada ismi bulunduğu semtin adını alarak Vefa İdadisi oldu. 1908 yılında ise ismi Vefa Sultanisi’ne çevrildi. 1910'da İstanbul'daki büyük yangın sonrası Vezneciler'deki Saffet Paşa Konağı'na taşındı. 1912 yılında Balkan Savaşı sırasında birçok öğrenci ve öğretmen gönüllü olarak cepheye gitti ve geri dönmedi. Bu sırada Mütercim Rüştü Paşa Konağı Hilal-i Ahmer Hastanesi olarak kullanıldı ve okul geçici olarak önce Cağaloğlu'ndaki Cağaloğlu Anadolu Lisesi'nin bulunduğu binaya, daha sonra Cağaloğlu Anadolu Kız Meslek Lisesi'nin bulunduğu binada öğretim yaptı.
1917'de ise tekrar Mütercim Rüştü Paşa Konağı'na dönüldü ve 1924'te okul "Vefa Lisesi" ismini aldı. Bir sene sonra okulun lise kısmı kapatıldı ve Kadırga'da bir binaya taşınarak "Vefa Orta Mektebi" adıyla öğretimine devam etti. Ancak mezunlarının ısrarlı çalışmaları sonucu lise kısmı tekrar açıldı ve okul tekrar eski binasına bir daha geri dönmemek üzere taşındı. 1958 yılında "Vefa Lisesi" bünyesinde İstanbul'un ilk akşam lisesi açıldı. Bu okul, 1976 yılından sonra sırasıyla Pertevniyal Lisesi, Şehremini Lisesi, Vatan Lisesi ve Davutpaşa Lisesi'ne nakledildi. Okul Vefa Lisesi olarak eğitim ve öğretime devam etmektedir.
Suriçi Köşkleri
