Surp Haç Ermeni Ortodoks Kilisesi; İstanbul Boğazı’nın Anadolu yakasında Üsküdar Kozanoğlu Caddesinde 1727 tarihlerinde ahşap olarak inşa edilmiştir. Balatlı Papaz Abraham kilisenin ilk kurucusu sayılır. Kilise kurulmadan evvel ilk ayinleri evinde yaptığı anlatılır. Yapı 1727 tarihinde Ahşap olarak yapılmış daha sonra 1830 tarihinde kagir olarak inşa edilmiştir. Yapının mimarı Ohannes Severyan’dır. 1830 yılında ibadete açılan kiliseye Mimar Amira Balyan ve Kazaz Artin önemli ölçüde destek sağlamışlardır. Bir avlu içinde yer alan yapı soğu ve batı ekseninde inşa edilmiştir. Kilise düzgün kesme taştan inşa edilmiştir. Dışta iki meyilli çatı ile yapı korunmuştur. Kilisenin doğusunda yarım kubbeli apsis, batıda ise Narteks yer almaktadır. Naos tek neften meydana gelir. İç tezyinat son derece sadedir. Yapı yunan haçı planına sahiptir. Kilisenin kuzey doğusunda ve güneydoğusunda Şapeller yer almaktadır. Apsisin kuzeydoğusunda bir hazine odası bulunur. Yine apsisin güneydoğusunda ayin yönetenlerin bir odası bulunur. Narteksin kuzey ve güneyindeki merdivenler galeri bağlantısını sağlar.Batıdaki aksta bulunan çan kulesi, yapının en dikkat çekici bölümüdür. Kesme taş kullanılan kule üç kademeli yükselmektedir. 1882 yılında inşa edilen kulenin alt bölümündeki cephelerde yarım kemerli, ortasında kilit taşlı açıklıklar yer almaktadır. Kemerler gömme payelerle hareketlendirilmiştir. İkinci bölümdeki cephelerde bu kez sivri kemerli açıklıklar kullanılmıştır. Yuvarlak açıklıkların yer aldığı son bölüm sivri bir kemerle sonlandırılmıştır. Özellikle kulesi dikkat çeken yapı İstanbul’da görülmesi gereken eserlerden biridir.
Ermeni Apostolik Kilisesi
